Khái niệm về cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (Industrial Revolution) prof. Klaus Schwab, người Đức, chủ tịch Diễn đàn Kinh tế Thế giới Davos, và đây là chủ đề chính của diễn đàn kinh tế lớn nhất thế giới năm 2016.

Khái niệm Cách mạng Công nghiệp 4.0

Thuật ngữ “Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” đã được áp dụng cho những phát triển công nghệ quan trọng nhiều lần trong 75 năm qua và được dành riêng cho các cuộc tranh luận học thuật. Khái niệm Công nghiệp 4.0 hay nhà máy thông minh lần đầu tiên được giới thiệu vào năm 2011 tại Hội chợ Công nghiệp Hanover, Cộng hòa Liên bang Đức. Công nghiệp 4.0 nhằm trí tuệ hóa quy trình sản xuất và quản lý trong công nghiệp. Sự xuất hiện của Công nghiệp 4.0 ở Đức đã thúc đẩy các nước tiên tiến khác như Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc và Ấn Độ thúc đẩy phát triển các chương trình tương tự để duy trì lợi thế cạnh tranh của họ.

Năm 2013, một từ khóa mới “Industry 4.0” (Công nghiệp 4.0) bắt đầu xuất hiện trong một báo cáo của chính phủ Đức, và cụm từ này được ghi nhận là đề cập đến một chiến lược công nghệ cao, tin học hóa công nghiệp, sản xuất mà không cần sự can thiệp của con người.

Tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) lần thứ 46 vừa chính thức khai mạc tại Davos-Klosters, Thụy Sĩ, Chủ tịch Diễn đàn Kinh tế Thế giới đã đưa ra một định nghĩa mới, bao quát hơn nước Đức, với chủ đề “Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4”. Khái niệm về Công nghiệp 4.0. Nhân loại đang trên bờ vực của một cuộc cách mạng công nghiệp mới có thể thay đổi căn bản cách chúng ta sống, làm việc và quan hệ với nhau. Quy mô, phạm vi và sự phức tạp của quá trình chuyển đổi này không giống với bất kỳ điều gì nhân loại từng trải qua.

Cụ thể, nó là một “từ điển về các khái niệm và công nghệ tổ chức trong chuỗi giá trị” liên quan đến các hệ thống vật lý, Internet vạn vật (IoT) và các dịch vụ Internet vạn vật (IoS) trong không gian mạng.

Hiện nay, Công nghiệp 4.0 với sự tham gia của nhiều quốc gia đã vượt ra khỏi khuôn khổ dự án của Đức và trở thành một phần quan trọng của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Bản chất của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 là dựa trên công nghệ số và kết hợp tất cả các công nghệ thông minh để tối ưu hóa quy trình và phương thức sản xuất; Các công nghệ đã và sẽ có tác động lớn nhất bao gồm công nghệ in 3D, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ tự động hóa, người máy, v.v.

Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 hay Công nghiệp 4.0 là xu hướng tự động hóa và trao đổi dữ liệu trong công nghệ sản xuất hiện nay. Điều này bao gồm các mạng vật lý, Internet vạn vật và điện toán đám mây.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 không chỉ là về các máy móc và hệ thống được kết nối và thông minh, mà còn có phạm vi rộng lớn hơn. Đồng thời, có những làn sóng tiến bộ trong tương lai trong các lĩnh vực từ kỹ thuật di truyền đến công nghệ nano, từ năng lượng tái tạo đến điện toán lượng tử.

Công nghiệp 4.0 tạo điều kiện hình thành các “nhà máy thông minh” hay “nhà máy số”. Trong các nhà máy thông minh này, các hệ thống mạng-vật lý sẽ kiểm soát các quy trình vật lý bằng cách tạo ra một bản sao ảo của thế giới vật lý. Với IoT, các hệ thống vật lý ảo này tương tác với nhau và với mọi người trong thời gian thực và thông qua IoS, người dùng sẽ tham gia vào chuỗi giá trị bằng cách sử dụng các dịch vụ này.

Cùng điểm qua các cuộc cách mạng công nghiệp trong lịch sử

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất:

Chuyện xảy ra vào khoảng năm 1784. Cuộc cách mạng công nghiệp đầu tiên được đặc trưng bởi việc sử dụng năng lượng nước và hơi nước và cơ giới hóa sản xuất. Cuộc cách mạng công nghiệp này được đánh dấu bằng phát minh đáng chú ý về động cơ hơi nước của James Watt vào năm 1784. Phát minh vĩ đại này đã châm ngòi cho sự bùng nổ công nghiệp vào thế kỷ 19 lan rộng từ Anh sang Châu Âu và Hoa Kỳ.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất đã mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử loài người – kỷ nguyên của nền sản xuất được cơ khí hóa, máy móc hóa. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất đã thay thế hệ thống kỹ thuật cũ, truyền thống của thời đại nông nghiệp (thế kỷ 17) bằng một hệ thống kỹ thuật mới chủ yếu dựa trên gỗ, sức mạnh cơ bắp (lao động chân tay), sức nước, sức gió và sức kéo của động vật. động cơ hơi nước và các nguyên liệu, nhiên liệu và năng lượng mới của sắt và than đá. Điều này đã thúc đẩy mạnh mẽ sức sản xuất, tạo ra tình thế phát triển vượt bậc của công nghiệp và kinh tế. Đây là thời kỳ chuyển đổi từ sản xuất nông nghiệp sang sản xuất cơ giới hóa dựa trên khoa học. Tiền đề kinh tế chủ yếu của quá trình chuyển đổi này là thắng lợi của quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, và cơ sở khoa học của nó là sự ra đời của khoa học thực nghiệm mới thông qua một cuộc cách mạng khoa học vào thế kỷ XVII.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai diễn ra từ khoảng năm 1870 đến khi Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ. Cuộc cách mạng công nghiệp này được đặc trưng bởi việc sử dụng điện và ứng dụng quy mô lớn của dây chuyền sản xuất hàng loạt. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai xảy ra trong quá trình phát triển điện, giao thông vận tải, hóa học, sản xuất thép và (đặc biệt) sản xuất và tiêu dùng hàng loạt. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 2 đã tạo ra những điều kiện mới và nền tảng vững chắc cho sự phát triển của ngành công nghiệp ở trình độ cao hơn.

Cuộc cách mạng này được chuẩn bị bởi quá trình 100 năm phát triển của lực lượng sản xuất dựa trên nền sản xuất cơ khí hàng loạt và sự phát triển của khoa học dựa trên công nghệ. Yếu tố quyết định của cuộc cách mạng này là chuyển đổi sang sản xuất dựa trên cơ điện và tự động hóa cục bộ, tạo ra các ngành công nghiệp mới dựa trên khoa học thuần túy và biến khoa học thành một ngành công nghiệp đặc biệt. Cuộc cách mạng này mở ra kỷ nguyên sản xuất hàng loạt, được tăng cường bởi điện và dây chuyền lắp ráp. Công nghiệp hóa lan rộng hơn sang Nhật Bản sau cuộc Duy tân Minh Trị và thâm nhập sâu vào nước Nga vốn phát triển bùng nổ vào đầu Thế chiến thứ nhất. Xét từ góc độ tư duy kinh tế – xã hội, cuộc cách mạng này tạo tiền đề cho sự thắng lợi của chủ nghĩa xã hội. quy mô thế giới.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 3 xuất hiện vào khoảng năm 1969, với sự ra đời và lan rộng của công nghệ thông tin (CNTT), việc sử dụng các thiết bị điện tử và công nghệ thông tin để tự động hóa sản xuất. Cuộc cách mạng này thường được gọi là cuộc cách mạng máy tính hoặc kỹ thuật số vì nó được xúc tác bởi sự phát triển của chất bán dẫn, siêu máy tính, máy tính cá nhân (những năm 1970 và 1980) và Internet. những năm 1990).

Cuộc cách mạng này đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự giàu có tự nhiên và xã hội, giúp có thể sản xuất cùng một lượng hàng tiêu dùng với chi phí tư liệu sản xuất tương đối thấp hơn. Từ đó dẫn đến sự thay đổi cơ cấu sản xuất công, cũng như mối quan hệ giữa các ngành I (nông – lâm – ngư nghiệp), II (công nghiệp và xây dựng) và III (dịch vụ) của sản xuất công. Bằng sự thay đổi căn bản của lực lượng sản xuất, cuộc cách mạng khoa học – kỹ thuật hiện đại đã tác động đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội loài người, nhất là ở các nước tư bản phát triển, bởi cuộc cách mạng này có cội nguồn của nó.

Minh Khoa

Nguồn: Báo Chất lượng Việt Nam